Bạn đã bao giờ tự hỏi “Aptomat là gì?” mà lại đóng vai trò quan trọng đến vậy trong hệ thống điện của ngôi nhà? Từ những thiết bị điện quen thuộc hàng ngày đến hệ thống điện phức tạp trong các nhà máy, Aptomat luôn âm thầm bảo vệ chúng khỏi những nguy cơ tiềm ẩn về điện. Để hiểu rõ hơn về chúng chức năng, công dụng của Aptomat, hãy cũng theo dõi bài viết dưới đây nhé!
Aptomat là gì?
Aptomat hay còn gọi là cầu dao tự động, đây là một thiết bị điện vô cùng quan trọng trong hệ thống điện gia đình và công nghiệp. Aptomat đóng vai trò như một “người bảo vệ” thầm lặng, tự động ngắt mạch điện khi phát hiện sự cố như quá tải, ngắn mạch, sụt áp hoặc rò điện, ngăn ngừa cháy nổ và bảo vệ an toàn cho người sử dụng.
Ngày nay, aptomat được tích hợp nhiều tính năng thông minh hơn như chống giật (ELCB, RCCB, RCBO), giúp bảo vệ toàn diện hơn cho hệ thống điện và con người. Việc lựa chọn Aptomat phù hợp với công suất và đặc tính của mạch điện là vô cùng quan trọng để đảm bảo hiệu quả bảo vệ tối ưu.
Công dụng của Aptomat
Bảo vệ quá tải
Đây là công dụng cơ bản nhất của Aptomat. Khi dòng điện trong mạch vượt quá giá trị định mức mà Aptomat được thiết kế để chịu đựng, Aptomat sẽ tự động ngắt mạch. Điều này giúp ngăn ngừa tình trạng quá nhiệt của dây dẫn và thiết bị, tránh nguy cơ cháy nổ do quá tải.
Ví dụ, nếu bạn sử dụng quá nhiều thiết bị điện cùng một lúc, vượt quá khả năng chịu tải của đường dây, khi đó Aptomat sẽ tự động ngắt để bảo vệ hệ thống.
Bảo vệ ngắn mạch
Ngắn mạch xảy ra khi hai dây dẫn mang điện chạm trực tiếp vào nhau, tạo ra dòng điện cực lớn đột ngột. Nếu không có Aptomat, dòng điện này có thể gây ra tia lửa điện, cháy nổ và hư hỏng nghiêm trọng cho thiết bị. Aptomat sẽ phát hiện và ngắt mạch ngay lập tức khi xảy ra ngắn mạch, bảo vệ hệ thống điện một cách nhanh chóng và hiệu quả.
Bảo vệ chống dòng rò
Đây là một tính năng quan trọng được tích hợp trong các loại aptomat chống dòng rò (ELCB, RCCB, RCBO). Khi có sự cố rò rỉ điện ra vỏ thiết bị hoặc xuống đất, Aptomat sẽ phát hiện sự chênh lệch giữa dòng điện đi và dòng điện về, từ đó tự động ngắt mạch. Công dụng này đặc biệt quan trọng trong việc bảo vệ con người khỏi nguy cơ bị điện giật.
Bảo vệ sụt áp
Một số loại Aptomat còn được trang bị chức năng bảo vệ sụt áp. Khi điện áp trong mạch giảm xuống dưới một mức nhất định, Aptomat sẽ tự động ngắt mạch để bảo vệ các thiết bị điện khỏi hư hỏng do điện áp không ổn định.
Phân loại Aptomat
Dựa theo cấu tạo
Dựa trên cấu tạo, Aptomat được chia thành hai loại chính:
- Aptomat dạng tép (MCB – Miniature Circuit Breaker): Đây là loại Aptomat phổ biến trong các hộ gia đình và các công trình dân dụng nhỏ. Chúng có kích thước nhỏ gọn, thiết kế dạng tép, dễ dàng lắp đặt trên thanh ray DIN. MCB được sử dụng để bảo vệ các mạch điện có dòng điện nhỏ, chẳng hạn như mạch chiếu sáng, ổ cắm, thiết bị gia dụng. Khả năng cắt dòng ngắn mạch của MCB thường không cao.
- Aptomat dạng khối (MCCB – Moulded Case Circuit Breaker): MCCB có kích thước lớn hơn MCB và được sử dụng trong các hệ thống điện công nghiệp, các tòa nhà lớn, nhà máy, xí nghiệp. Chúng có khả năng cắt dòng ngắn mạch lớn hơn và chịu được dòng điện định mức cao hơn so với MCB.
Dựa theo chức năng
Dựa trên chức năng bảo vệ, Aptomat được phân thành các loại sau:
- Aptomat thường (bảo vệ quá tải và ngắn mạch): Đây là loại Aptomat cơ bản nhất, có chức năng bảo vệ quá tải và ngắn mạch. Chúng bao gồm MCB và một số loại MCCB.
- Aptomat chống dòng rò (RCCB – Residual Current Circuit Breaker): RCCB có chức năng phát hiện dòng điện rò rỉ xuống đất và tự động ngắt mạch để ngăn ngừa nguy cơ điện giật.
- Aptomat chống dòng rò có bảo vệ quá tải (RCBO – Residual Current Circuit Breaker with Overcurrent Protection): RCBO kết hợp cả chức năng bảo vệ quá tải, ngắn mạch và chống dòng rò trong một thiết bị duy nhất. Đây là giải pháp bảo vệ toàn diện và được sử dụng rộng rãi hiện nay.
Dựa theo pha và cực
Dựa trên số pha và số cực, Aptomat được phân thành các loại sau:
- Aptomat 1 pha (1P): Có 1 cực, dùng cho mạch điện 1 pha (1 dây nóng và 1 dây trung tính).
- Aptomat 1 pha + trung tính (1P+N): Có 2 cực, dùng cho mạch điện 1 pha, trong đó có một cực bảo vệ dây nóng và một cực bảo vệ dây trung tính.
- Aptomat 2 pha (2P): Có 2 cực, dùng cho mạch điện 2 pha (thường ít gặp trong dân dụng).
- Aptomat 3 pha (3P): Có 3 cực, dùng cho mạch điện 3 pha (3 dây nóng).
- Aptomat 3 pha + trung tính (3P+N): Có 4 cực, dùng cho mạch điện 3 pha, trong đó có ba cực bảo vệ dây nóng và một cực bảo vệ dây trung tính.
- Aptomat 4 pha (4P): Có 4 cực, dùng cho mạch điện 4 pha (thường ít gặp).
Cách lựa chọn Aptomat tốt cho gia đình
Chọn đúng Aptomat không chỉ tránh chập cháy mà còn giúp thiết bị điện hoạt động ổn định. Trước tiên bạn cần tính tổng công suất tiêu thụ điện của cả nhà, thông tin này thường được ghi trên các thiết bị sử dụng điện.
Ví dụ, bóng đèn 10-100W, tivi 50-200W, tủ lạnh 100-200W, máy lạnh 700-2000W, bếp từ 2000-5000W. Hãy cộng hết công suất rồi chia cho điện áp (220V ở Việt Nam) để ra cường độ dòng điện (Ampe – A).
Dựa trên con số vừa tính ra để chọn Aptomat tổng, bạn nên chọn loại có dòng định mức lớn hơn khoảng 20-30% để tránh bị nhảy khi dùng nhiều thiết bị cùng một lúc. Ví dụ tính ra 22.7A thì nên chọn Aptomat 32A hoặc 40A.
Qua bài viết ở trên chắc hẳn bạn đã biết rõ được tầm quan trong của Aptomat trong hệ thống điện. Nếu bạn còn bất kỳ thắc mắc nào hoặc cần tư vấn chuyên sâu hơn về hệ thống điện, hãy liên hệ với Tân Quốc Hùng, đơn vị uy tín với nhiều năm kinh nghiệm trong lĩnh vực cung cấp và lắp đặt thiết bị điện.
